Zwolnienie u pracodawcy niemieckiego. Co mogę zrobić?

Pracowałeś w dla niemieckiego pracodawcy i nagle otrzymałeś wypowiedzenie. Nie wiesz co należy zrobić lub nie zgadzasz się z decyzją pracodawcy i chciałbyś dowiedzieć się, jakie masz prawa – przeczytaj poniższy artykuł i reaguj szybko ! W zależności od Twojej sytuacji i powodów zwolnienia możesz liczyć na sądowe lub polubowne załatwienie sprawy, a nawet dodatkowe benefity pieniężne wynikające ze sporu. Zanim jednak wdasz się w spór z pracodawcą powinieneś wiedzieć o kilku rzeczach.

Forma zwolnienia

Wypowiedzenie pracodawcy powinno nastąpić w formie pisemnej. Forma ustna jest co do zasady nieskuteczna. W takiej sytuacji należy zgłosić pracodawcy swoją gotowość do dalszej pracy na piśmie lub w obecności świadków i wyznaczyć pracodawcy termin na ustosunkowanie się. Jeśli pracodawca nie zareaguje lub będzie podtrzymywał swoje stanowisko (ustnie, pisemnie) możesz bronić się przed wadliwym wypowiedzeniem przed sądem pracy. Uważaj jednak na terminy – masz tylko 3 tygodnie od otrzymania wypowiedzenia (niezależnie od formy) na podjęcie działań przed sądem (złożenie tzw. Kündigungschutzklage – powództwo o ochronę przed wypowiedzeniem). Wypowiedzenie uznaje się za złożone w momencie, w którym dotrze do Ciebie. Nie możesz jednak celowo nie odbierać korespondencji. Jeśli zaś jesteś na dłuższym urlopie, powinieneś zadbać o odbiór przeznaczonej dla Ciebie korespondencji np. przez krewnego.

Wypowiedzenie zwykłe, wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym – terminy

Co do zasady wypowiedzenie powinno zawierać uzasadnienie, zwłaszcza jeśli jest to wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym(tj. bez zachowania terminu wypowiedzenia). Natomiast jeśli otrzymałeś wypowiedzenie zwykłe pracodawcę obowiązują terminy wskazane w prawie pracy, układach zbiorowych i/lub podpisanej umowie. Ustawowo okres wypowiedzenia uzależniony jest od okresu zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie i są to co do zasady następujące terminy:
• 2 tygodnie w przypadku umowy na okres próbny (okres próbny wynosi max 6 mc-y)
• od 4 tygodni do nawet 7 mc-y w pozostałych przypadkach, por. Art. 622 BGB.

Czas ten może być uregulowany odmiennie (wydłużony) w umowie. Istnieje też możliwość przedłużenia lub skrócenia okresu wypowiedzenia w umowach zbiorowych. Jeżeli jednak przepisy tam zawarte są sprzeczne z zapisami zawartymi w umowie o pracę, zastosowanie mają przepisy korzystniejsze dla pracownika. Co również ważne umowy o pracę na czas określony nie przewidują rozwiązania stosunku pracy w trybie zwykłym.

Okres pracy a możliwości zwalczania wypowiedzenia

Jeśli pracujesz w danym zakładzie pracy powyżej 6 miesięcy, a Twój pracodawca zatrudnia więcej niż 10 osób na pełny etat to podlegasz ochronie przed skutkami wypowiedzenia. Co to oznacza? Jeśli nie dałeś pracodawcy powodów do zwolnienia (brak przewinienia z Twojej strony), Twój pracodawca powinien wskazać szczególny powód Twojego zwolnienia. Niemieckie orzecznictwo jest tutaj bardzo restrykcyjne i w zasadzie dopuszcza taką sytuację w przypadku znacznych trudności finansowych przedsiębiorstwa (upadek/likwidacja/restrukturyzacja) i braku możliwości zwolnienia innej osoby (najczęściej młodszego stażem pracownika). Jeśli pracodawca nie ma takiego wyjątkowego powodu do zwolnienia lub masz inne wątpliwości, możesz wystąpić do sądu o zbadanie czy stosunek pracy został właściwie wypowiedziany. W toku postępowania masz możliwość wynegocjowania z pracodawcą cofnięcie wypowiedzenia i przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach lub zakończenie stosunku pracy, ale w zamian za tzw. odprawę (z reguły 3 miesięczne pensje).

Szczególne przypadki wypowiedzenia

a) zwolnienie chorobowe

Najczęstszą sytuacją, w której spotykamy się z wypowiedzeniem ze strony pracodawcy jest nagłe lub długotrwałe zwolnienie chorobowe pracownika. Niestety w Niemczech wypowiedzenie podczas trwania stosunku pracy jest możliwe. Informację o niezdolności do pracy należy przekazać pracodawcy niezwłocznie, w formie przewidzianej przez umowę o pracę (najczęściej wystarczy mail lub telefon), dokument zwolnienia wystawiony przez lekarza powinieneś jednak przedłożyć pracodawcy najpóźniej 4 dnia nieobecności – chyba że umowa stanowi inaczej. Jednym z powodów, dla którego pracodawcy decydują się na wypowiedzenie umowy w czasie zwolnieniach chorobowego pracownika jest tzw. „dyscyplinowanie pracowników” i zapobieganie wykorzystywaniu L4 do celów prywatnych na przyszłość. Pracodawcy nie są też zainteresowani utrzymywaniem stosunku pracy z osobami długotrwało chorymi, ponieważ powoduje to najczęściej kumulację roszczeń wynikających z umowy o pracę np. prawo do zaległego urlopu (aż do 15 mc-y). Miej na uwadze, że skorzystanie przez Ciebie ze zwolnienia (masz takie prawo), samo w sobie nie jest dostateczną podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Jeśli spełniasz warunki ochrony przed wypowiedzeniem (staż pracy i wielkość zakładu) możesz skutecznie zwalczyć wypowiedzenie przed sądem, a wcześniej na drodze polubownej wystosowując odpowiednie wezwanie do pracodawcy. Warto mieć na uwadze, że przez pierwsze 6 tygodni choroby to pracodawca płaci wynagrodzenie i to w wysokości 100% średniego miesięcznego wynagrodzenia. Okres ten jednak ulega skróceniu w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę – zgodnie z obowiązującymi terminami wypowiedzenia. Jeśli zostałeś zwolniony w czasie trwania niezdolności do pracy, a okres wypowiedzenia umowy już minął, to możesz wnioskować o zasiłek chorobowy w kasie chorych. Pamiętaj na zgłoszenie zwolnienia w kasie chorych (pisemnie, telefonicznie, mailowo) masz tylko tydzień od momentu rozpoczęcia niezdolności do pracy (ew. jego kontynuacji)! Następnie kiedy już wyzdrowiejesz powinieneś zgłosić się do urzędu pracy (z reguły w ciągu 3 dni). Co ważne od 01.10.2021 obowiązuje w Niemczech tzw. cyfrowe zaświadczenie o niezdolności do pracy (Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung, w skrócie AU). Od tego dnia – o ile lekarz będzie posiadać odpowiednią infrastrukturę teleinformatyczną – możesz poprosić go o jego wydanie i bezpośrednie przesłanie do kasy chorych. Polskie zwolnienie powinno być przedłożone na druku ZUS-ZLA.

b) zwolnienie kobiet w ciąży Kobiety w ciąży oraz osoby niepełnosprawne obejmuje szczególna ochrona przed wypowiedzeniem – także w okresie próbnym i pracodawca nie może Cię zwolnić – chyba, że zaistniałby ważny powód (np. kradzież). Tutaj jednak potrzebna jest dodatkowo zgoda organu nadzorczego. Ponadto taka szczególna ochrona trwa przez 4 miesiące po narodzinach dziecka. Dodatkowo jeśli w ciągu 2 tygodni od doręczenia wypowiedzenia poinformujesz pracodawcę o tym, że spodziewasz się dziecka, wypowiedzenie traci ważność. Ochroną objęte są także kobiety, które poroniły po upływie 12. tyg. ciąży.

Polubowne rozwiązanie stosunku pracy – umowa rozwiązująca stosunek pracy

W niektórych sytuacjach pracownik i pracodawca mogą być zainteresowani podpisaniem umowy rozwiązującej stosunek pracy. Uważaj jednak na zapisy takiej umowy – nawet z pozoru korzystne zapisy np. o odprawie mogą prowadzić do tego, że nieświadomie zrzekniesz się praw do przysługujących Ci innych świadczeń pieniężnych (np. ekwiwalentu za urlop czy nadgodziny). W szczególności uważaj na zwroty, w których potwierdzasz, że zrzekasz się dalszych roszczeń finansowych wynikających ze stosunku pracy. Jeśli nie jesteś pewny, czy umowa jest dla Ciebie korzystna możesz skorzystać z naszej pomocy lub usług innej kancelarii. Powinieneś mieć też na uwadze, że poprzez podpisanie umowy rozwiązującej stosunek pracy tracisz prawo do zasiłku dla bezrobotnych nawet przez okres do 12 tyg. po ustaniu stosunku pracy.

Rozwiązano stosunek pracy, co dalej ?

a) dokumenty Po rozwiązaniu stosunku pracy pracodawca powinien wydać Ci:
– świadectwo pracy (Arbeitszeugnis)
– ewentualne dokumenty stwierdzające np. wyrejestrowanie z ubezpieczenia społecznego (Beschenigung zur Sozialversicherung),
– dokumenty potwierdzające wypłacone w ciągu roku wynagrodzenia i odprowadzane zaliczki na podatek (Lohnsteuerbeschenigung).

b) rozliczenie zaległych świadczeń

Nie zapomnij o tym, że pracodawca powinien rozliczyć z Tobą zaległy urlop czy nadgodziny – najlepiej jak najszybciej zgłosić swoje roszczenie na piśmie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Standardowe umowy o pracę zawierają bowiem tzw. terminy zawite tzw. Ausschlussfristen, których przekroczenie powoduje wygaśniecie prawa do świadczeń – z reguły wynoszą one 3 miesiące od momentu, kiedy roszczenie pracownika stało się wymagalne.

c) dalsze ubezpieczenie

Po rozwiązaniu stosunku pracy posiadasz ubezpieczenie zdrowotne przez kolejne 30 dni. Kontynuacja ubezpieczenia nastąpi jeśli:

• znajdziesz nową pracy lub
• otrzymasz zasiłek dla bezrobotnych lub
• zostaniesz ubezpieczony przez swojego partnera.

Jeśli nadal będziesz przebywać w Niemczech a nie będziesz mógł skorzystać z powyższych opcji, musisz ubezpieczyć się „dobrowolne/prywatne” i samodzielne opłacać składki. Jeśli natomiast chcesz wrócić do Polski, pamiętaj aby poinformować o tym kasę chorych i urząd meldunkowy (dokonać wymeldowania). W przeciwnym wypadku kasa chorych nadal będzie żądać od Ciebie składek.

Jeżeli nie znalazłeś na tej stronie odpowiedzi na swoje pytania – zapraszamy do opisania swojej sprawy mailowo lub do kontaktu telefonicznego oraz do umówienia się na poradę prawną.